Trung Thu là dịp lễ Tết đặc biệt để gia đình quay quần bên nhau, mua bánh, trà, rượu để cúng tổ tiên vào buổi tối khi Trăng Rằm lên cao. “Trung thu còn là Tết thiếu nhi” vì mỗi đứa trẻ đều có thể trở thành “ông hoàng bà chúa” nhí, khi chúng được cưng chiều, được cho ăn uống thỏa thích, được mua quần áo mới và rước đèn ông sao.

 

 

Cứ mỗi dịp Trung Thu tới là bọn trẻ trong xóm lại háo hức chạy vô nhà văn hóa, nối đuôi chú cuội, múa lân đi khắp chốn…

Làm sao mà không tin được, khi dẫu hoàn cảnh còn hạn chế tới đâu, người lớn thời ấy vẫn nghĩ ra đủ món ngon để chiêu đãi bọn trẻ. Ngày nay, chúng ta ngán ngấy khi nghĩ đến bánh nướng bánh dẻo năm nào cũng ăn, nhưng ngày xưa, đấy là món quà vặt xa xỉ. Chính vì thế, nên bánh nướng, bánh dẻo không quá phổ biến, và các gia đình nghĩ ra nhiều món quà vặt rẻ tiền hơn cho trẻ con. Cũng vì thế, kí ức về mâm cỗ Trung thu xưa giản dị hơn, mộc mạc hơn, nhưng cũng đầy màu sắc hơn hẳn bây giờ.

 

 

Cốm và chuối trứng cút

Nhớ cái lễ Trung Thu ngày xưa, đường phố Hà Nội đầy những gánh hàng rong trĩu trịt những những nải chuối tiêu vàng ươm lấm tấm đen mà người ta vẫn thường hay gọi là “lấm tấm chim cút”. Vẫn nhớ cái cảm giác lần đầu thấy tay mẹ cẩn thẩn bóc vỏ chuối tiêu đã chín mềm, xếp lên bọc cốm non. Chả biết ngon hay hay không những vẫn quả quyết là…rất ngon. Trẻ con ăn bằng mắt trước tiên mà cái màu vàng ươm của chuối trên nền cốm xanh nõn đã đủ khiến bọn trẻ thòm thèm.

 

 

Đối với bọn trẻ, Trung thu đơn giản chỉ là mùa ăn chơi, hân hoan phá cỗ. Nhưng đối với người lớn, đó là thời điểm bung nở của sự sống. Trời đất ủ tinh hoa suốt một mùa hè, dường như chỉ đợi đến mùa thu để tung ra bao thức quà ngon. Có những đặc sản chỉ ăn vào mùa thu mới ngon, như cốm vậy. Cốm non dịp Trung thu, tức đầu tháng 9, là đạt đến đỉnh cao của hương vị: dẻo, mềm, thoang thoảng vị ngọt rất thanh và cái béo nhẹ nhàng như sữa non. Để thêm thắt cho đúng tinh thần "tết thiếu nhi", người ta nghĩ ra cách ăn cốm với chuối tiêu. Chuối bóc vỏ, ăn đến đâu thì chấm cốm đến đó. Cái dẻo thơm tinh tế của cốm hòa với vị ngọt nồng của chuối, tưởng không liên quan mà lại ăn ý lạ.

 

 

Quả hồng đỏ

Trong mâm ngũ quả đón Tết Trung Thu, nếu thiếu loại quả này thì ngày đặc biệt đó sẽ chẳng còn mang ý nghĩa nữa. Cái đỏ rực nồng nàn của quả hồng chín là biểu trưng cho niềm hy vọng, hạnh phúc đủ đầy. Quả thật, so với các loại bánh trái hay cốm ngọt ngào, quả hồng không quá hấp dẫn về mặt hương vị, nhưng tết Trung thu xư mà thiếu màu đỏ của hồng thì trong "mất nhiệt" hẳn.

 

 

Một năm mới có một mùa hồng chín, lại vào dịp Trung Thu nên thức quả này mới hấp dẫn nhường nào. Hồng lúc này vừa chín tới, mềm nhưng không nát, cắn một miếng là thịt hồng ngập răng, vị ngon ngọt và hương thơm ngào ngạt khắp khoang miệng. Tuy hồng giòn được ưa chuộng hơn nhưng khi ăn bạn sẽ không thể cảm thấy vị ngọt thơm đúng điệu như khi ăn hồng chín. Vì hồng chín khá ngọt nên thường được nhâm nhi cùng một ấm trà sen, hoặc trà xanh, vậy là quá đủ cho một mùa trung Thu cũ.

Bánh chao

Bánh nướng bánh dẻo là bánh trung thu thì bánh chao đích thị là bánh “hậu Trung Thu”, khi các bánh nướng cũ được “tái chế” sau mùa trung thu. Các lò bánh nhặt ra bánh còn thừa, cũ hoặc vỡ, cán dẹp ra rồi nặng thành những viên bánh tròn dẹt, chiên giòn, bỏ sỉ cho các tiệm tạp hóa. 

 

 

Những ngày nay, mỗi khi nhìn hằng hà sa số các cửa hiệu bánh nướng bánh dẻo ngoài đường, hay thập diện mai phục các mẫu bánh hộp đem tặng, tôi lại ước gì người ta quay lại làm bánh chao, để không phải nhăn mày mỗi khi nghe hỏi: Sau mùa Trung thu, bánh nướng còn dư làm sao ăn hết?

 

 

Bánh chao nhìn “đầu thừa đuôi thẹo” vậy chứ cũng ngon đáo để. Nó có vị béo ngậy của mỡ, thơm của mè, ngọt ngọt mặn mặn đặc trưng của nhân bánh nướng, nhưng giá lại rẻ hơn nhiều. Ngày đó, một bọc bánh thế này có khoảng 10 - 20 chiếc, đủ cho trẻ con ăn thun thút cả buổi tối Trung thu. Nhà nào khéo tay hơn, không muốn ăn bánh cũ, thì sẽ tự làm bánh chao bằng nguyên liệu bánh nướng còn thừa.

Chả hiểu lý do gì mà một món ăn làm từ đồ ăn thừa lại có thể gây thòm thèm và thương nhớ nhiều đến thế?

Nhiều khi chỉ mong dù thời thế thay đổi, cuộc sống sung túc hơn thì mong mọi người đừng quên Hà Nội xưa, khi bánh nướng bánh dẻo chỉ là thức quà xa xỉ để mãi nhớ về những hương vị nguyên bản như thời còn trẻ.